Halk arasında fil hastalığı olarak bilinen “lenfödem”, vücudumuzun bağışıklık sisteminden sorumlu olan lenfatik sistemde oluşan bazı bozulmalar nedeniyle proteinden zengin olan sıvının birikimi olarak adlandırılır.

Lenfödem, vücut dokularında şişmeye neden olan uzun süreli (kronik) bir durumdur. Vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir ancak genellikle kollarda veya bacaklarda gelişir.

Lenfödemin mümkün olan en kısa sürede tespit edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir. Tedavi edilmezse daha da kötüleşebilir.

Lenfödemin Nedeni Nedir?

Lenfödem, vücuda yayılmış bir damar ve bez ağı olan lenfatik sistemdeki bir sorundan kaynaklanır. Lenfatik sistemin temel işlevleri enfeksiyonla mücadeleye yardımcı olmak ve dokulardaki fazla sıvıyı boşaltmaktır.

Lenfödemin 2 ana türü vardır:

Birincil Lenfödem: Lenfatik sistemin çalışmasında etkili olan genlerde oluşan hata sonucu oluşan türdür. Her yaşta gelişebilir ancak genellikle bebeklik, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar.

İkincil Lenfödem: Lenfatik sistemdeki hasardan veya lenfatik sistemdeki sıvının hareketi ve drenajıyla ilgili sorunlardan kaynaklanır. Kanser tedavisinin, enfeksiyonun, yaralanmanın, uzuvdaki iltihabın veya uzuv hareketsizliğinin sonucu olabilir.

Lenfödem Belirtileri Nedir?

Lenfödemin ana semptomu, bir uzvun tamamında veya vücudun başka bir kısmında şişlik oluşmasıdır. Uzuvların kıyafetlere sığması zor olabilir, takılar ve saatler dar gelebilir.

İlk başta şişlik yumuşak olabilir ve içeri itilmesi kolay olabilir, bir göçük bırakabilir ve gelip gidebilir. Gün içinde daha da kötüleşebilir ve gece boyunca azalabilir. Tedavi edilmezse genellikle daha şiddetli ve kalıcı hale gelir.

Vücudun etkilenen diğer bölümlerindeki semptomlar 

• Acı veren, ağır bir his
• Hareket zorluğu
• Tekrarlanan cilt enfeksiyonları
• Sert, sıkı veya kalınlaşmış cilt gelişimi
• Ciltte gelişen kıvrımlar
• Ciltte gelişen siğil benzeri büyümeler
• Sıvının deriden sızması
• Baş ve boyundaki lenfödem belirtileri arasında yüzde, ağızda veya boğazda şişlik veya ağırlık, yutma ve konuşma sorunları yer alabilir.

Fil hastalığı İçin Hangi Bölüme Başvurmalıyız?

Fil hastalığı yani lenfödeme “Kalp ve Damar Cerrahisi” bölümü bakmaktadır.

Lenfödem Teşhisi

Çoğu durumda, lenfödem belirtileri;  tıbbi geçmiş,  vücudun etkilenen kısmının incelenmesi, şişliğin büyüyüp büyümediğini görmek için etrafındaki mesafe ölçülerek teşhis edilebilir.

Bazen durumu değerlendirmek ve izlemek için daha fazla test yapılması gerekebilir.

Kanser tedavisi görüyorsanız ve lenfödeme yakalanma riski varsa, daha sonra gözlem altında tutulma durumu gerçekleşebilir.

Lenfödem Tedavisi

Lenfödemin modern tıpta bir tedavisi yoktur, ancak sıvı birikimini en aza indirecek ve lenfatik sistem yoluyla sıvı akışını uyaracak teknikler kullanarak ana semptomları kontrol etmek genellikle mümkündür.

Bunlar arasında;

• Kompresyon giysileri giymek
• Cildinize iyi bakmak
• Düzenli hareket etmek
• Egzersiz yapmak
• Sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzına sahip olmak 
• Özel masaj tekniklerini kullanmak yer alır.

Fil Hastalığı Bitkisel Tedavi İle İyileşebilir Mi?

Bitkilerin hastalıkları iyileştirme özelliği bitkinin kendine has biyolojisinden kaynaklanır. Her bitki her hastalıkta kullanılamaz çünkü bitkinin içeriğindeki yararlı maddeler ve miktarı önemli olsa da birbirlerine olan sinerjik etkisi yani bir bütün olarak hedefe yönelik etkiyi artırma potansiyelleri çok daha önemlidir.  Fil hastalığı gibi birçok hastalıkta başvurulan yöntemlerden biri olan fitoterapide önemli olan nokta mutlaka fitoterapi konusunda uzman bir doktora danışılması gerektiğidir.

Fil hastalığı için önerilen bitkiler:

• Tavşanmemesi (Ruscus Aculeatus): Yapılan çalışmalarda tavşanmemesi otunun dolaşım sistemini iyileştirdiği ve fil hastalığında etkili olabileceği görülmüştür.
• Atkuyruğu (Equısetum Arvense)
• Ölmez Çiçeği (Helıchrysum Sp.)
• Isırgan (Urtıca Sp.)
• Kayışkıran (Ononıs Spınosa L.)
• Atkestanesi (Aesculus hippocastanum)
• Kumarin içeren bitkiler

Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel ATASEVEN

Kaynakça 

• Sheikhi-Mobarakeh, Z., Yarmohammadi, H., Mokhatri-Hesari, P., Fahimi, S., Montazeri, A., & Heydarirad, G. (2020). Herbs as old potential treatments for lymphedema management: A systematic review. Complementary Therapies in Medicine, 55, 102615.
• Wheat, J., Currie, G., Kiat, H., & Bone, K. (2009). Improving Lymphatic Drainage with Herbal Preparations: A Potentially Novel Approach to Management of Lymphedema. Australian Journal of Medical Herbalism, 21(3), 66–70.
• Warren, A. G., Brorson, H., Borud, L. J., & Slavin, S. A. (2007). Lymphedema: a comprehensive review. Annals of plastic surgery, 59(4), 464-472.