İğde ağacı  (Elaeagnus angustifolia) 7 m kadar bir boya erişebilen, dikenli ve kışın yaprak döken bir ağaççıktır. Yaprakları gümüşi renkli, dar ve uzundur. Çiçekler 4 parçalı, sarımsı-beyaz renkli, hoş ve kuvvetli kokuludur. Meyvesi tek tohumlu, dar uzun, 2 cm kadar uzunlukta ve sarımsı esmer renklidir. Türkiye’de yaygın bir bitkidir. Su kenarlarında çok görülür. 

Zeytin ağacına benzediğinden dolayı Rus zeytini, yabani zeytin ya da en yaygın kullanımı olan ve İngiliz dilinde oleaster ile de bilinmektedir. Geleneksel olarak çeşitli hastalıkların tedavisi için kullanılan iğde;

• İranlılar geleneksel olarak iğde meyvelerini eklem iltihabından muzdarip hastalar için ağrı kesici olarak kullanırken çiçeklerini tetanoz tedavisinde kullanmışlardır. 
• Türkiye’de kullanılan tıbbi bitkilerden birisi olan iğdenin çiçekli dallarının kaynatılması ile elde edilen çayın diyabet tedavisinde geleneksel olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Bununla birlikte yine geleneksel olarak bitkinin meyvesi diüretik (idrar söktürücü), tonik, antipiretik (ateş düşürücü), ishal önleyicidir ve böbrek rahatsızlıklarında kullanılmaktadır.

Yalancı İğde Nedir?

“Yabani iğde” olarak da bilinen Hippophae rhamnoides 3-10 m yükseklikte, kışın yapraklarını döken, dikenli bir ağaççıktır. Yaprakları dar, sapsız, 3-6 cm uzunlukta, grimsi renklidir. Meyveleri 3-7 mm boyunda, portakal sarısı renkli, tek tohumlu, ekşi lezzetlidir. Kuzey ve Doğu Anadolu’da dere ve yol kenarlarındaki kumluklarda sık görülür ve tarla kenarlarında çit olarak yetiştirilir.

Meyveleri organik asitler (malik asit), vitaminler (B grubu, E ve C) ve flavon glikozitleri taşımaktadır. Kabız, kuvvet verici ve antiseptik etkileri vardır. Taşıdığı yüksek oranda vitamin C nedeniyle grip ve soğuk algınlığına karşı koruyucu olarak kullanılır. Yabani iğde çay, şurup veya reçel halinde alınmaktadır. Etkili ve zararsız bir bitkidir.

İğde Bitkisinin İçeriği 

İğde çiçeği, meyvesi ve çekirdeği yapısında sağlığa oldukça faydalı bileşenleri içerir. 

Bunlar:

• Flavonoid bileşikler
• Polisakkaritler 
• Sitosteroller 
• Karotenoidler 
• Kardiyak glikozitler
• Terpenoidler 
• Kumarinler 
• Fenol karboksilik asitler
• Aminoasitler  
• Vitaminler 
• Tanenlerdir

İğde kalori olarak yüksek bir kaloriye sahip değilken içeriğindeki yüksek lif oranı ile kilo vermek isteyenler için dengeli bir ara öğün olabilir. 100 g iğde 283 kaloriye ve 20 g life sahiptir.

İğdenin Faydaları Nelerdir?

• Antimikrobiyal etkili

İğde bitkisinin meyve ve çiçeklerinden elde edilen özler bakteri ve virüslere karşı etkilidir.

• Ağrı kesici etkili

İğde bitkisinin çeşitli kısımlarından elde edilen özlerin ağrı kesici ve kas gevşetici özelliği olduğu görülmüştür. Özellikle yapısındaki güçlü antioksidanlar olan flavonoidler bu etkiden sorumludur.

• Sindirim sistemini destekler

İğdenin çiçek ve yaprakları mide koruyucu özelliğe sahiptir. Yapılan çalışmalarda iğdenin mide asit salgısını düzenlediği ve gastrik ülserden koruduğu görülmüştür.

• Yara iyileştirici etkili

İğde kolajen üretimini ve yara dokusunun iyileşmesi için gerekli olan bileşenlerin oluşumunu sağlar.

• Kalp-damar sağlığını korur

 İğdenin içeriğinde bulunan doymuş, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağ asitleri kalp-damar sağlığını korur.  Yapılan bir çalışmada iğde meyve yağı uygulamasının plazma trigliseritlerini, toplam kolesterolü ve düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterolünü düşürdüğü ve kan lipit seviyelerini iyileştirdiği görülmüştür.

• Antioksidan etkili 

İğde bitkisinin yapısında flavanoidler, tokoferoller, fenolik asitler gibi antioksidan kapasitesi yüksek bileşenler bulunur. Bu bileşenler hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlayarak vücudu oksidatif sresten korur ve hasar görmüş dokuları onarır.

• Antikanser etkili

Oksidatif stres ve vücutta artan inflamasyon kanser gibi birçok hastalığın temelinde yatan bir problemdir. İğde bitkisi antinflamatuar ve antioksidan etkilerinden dolayı kansere karşı etkili bir bitki olarak düşünülmektedir.

İğde Bitkisi Neye İyi Gelir?

Yapılan çalışmalar ışığında iğde bitkisinin;

• Mide bulantısı
• Tetanoz
• Öksürük
• Soğuk algınlığı
• Ateş
• Bulantı
• Kusma
• Sarılık
• Astım
• Diyare ve diğer semptomların tedavisinde kullanımı öneriliyor.

İğde Bitkisi Nasıl Kullanılır?

İğde Çayı: 

Kaynatılmış 1 litre suya 50 g iğde çiçek ve yaprakları eklenir ve demlenir.

Kaynatılmış İğde Suyu: 

Kaynatılmış iğde suyunun faydaları iğde çayında olduğu gibi ateş düşürücü, idrar söktürücü, öksürük giderici olarak fayda sağlar.

1 litre suya 50 g iğde çiçek ve yaprakları eklenir ve kaynatılır.

Ayrıca iğde çiçeği yağı, iğde tozu, iğde çekirdeği tozu olarak piyasada iğde bitkisinin ticari formları da mevcuttur.

İğde Çekirdeği Tozu Boy Uzatır Mı?

İğde bitkisinde kemik eklem sağlığına iyi gelecek mineraller bulunur. Fakat boy uzaması için beslenme, düzenli uyku, egzersiz ve genetik faktörler bir bütün olarak önemlidir.

Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel Ataseven

Kaynakça

1. Farzaei, M. H., Bahramsoltani, R., Abbasabadi, Z., & Rahimi, R. (2015). A comprehensive review on phytochemical and pharmacological aspects of Elaeagnus angustifolia L. The Journal of pharmacy and pharmacology, 67(11), 1467–1480.
2. Berktaş, S., & Mustafa, Ç. A. M. (2020). İğde (Elaeagnus angustifolia L.) meyve ve yapraklarının antioksidan ve antidiyabetik özellikleri. Akademik Gıda, 18(3), 270-278.
3. Cansev, A. S. U. M. A. N., Sahan, Y. A. S. E. M. İ. N., Celik, G., Taskesen, S., & Ozbey, H. (2011). Chemical properties and antioxidant capacity of Elaeagnus angustifolia L. fruits. Asian Journal of Chemistry, 23(6), 2661-2665.
4. Baytop, T. (1999). Türkiye’de bitkiler ile tedavi: geçmişte ve bugün. Nobel Tıp Kitabevleri.