Sabahları çene ağrısıyla uyanmak, dişlerde ve diş etlerinde sızı oluşması, yakın çevredekilerin geceleri dişlerinizden gıcırtı sesinin geldiğini söylemesi; baş, kulak, çene ağrılarının artması ve daha birçok semptom size tanıdık geliyor mu? Belirtilen sağlık problemlerini yaşamış ve yaşamaya devam ediyorsanız muhtemelen –özellikle geceleri- diş sıkma alışkanlığı edinmişsiniz demektir.

Diş sıkma hastalığı, bir diğer adıyla bruksizm, “günümüz hastalığı” olarak sıklıkla anılan ve birçok insanın şikâyetçi olduğu bir rahatsızlıktır. Bruksizm, genellikle geceleri diş sıkma ve gıcırdatmayı kapsayan bir rahatsızlıktır. Bu hastalık zamanla dişlerde hasara yol açabileceği gibi dişlerin bilinçsizce sıkılması sebebiyle baş, çene, kulak, diş ve diş eti ağrılarına da sebep olabilmektedir. Bu sorunla baş edebilmek adına öncelikle hastalığı iyi tanımak ve sebeplerini doğru tespit etmek gerekmektedir.

Bruksizm Neden Olur?

Bruksizm diş sıkma ve diş gıcırdatma hastalığıdır. Genellikle kontrolün sağlanamadığı uyku esnasında, uyku boyunca sürebilir; yüksek olasılıkla da strese ve kaygıya bağlıdır. Bruksizm temelinde stresi barındırsa da dişsel ve nörolojik etmenler sebebiyle de görülebilir. Hem fizyolojik hem de psikolojik sebeplere bağlı olduğundan bu problemin ortaya çıkma sebepleri kişiden kişiye değişmektedir. Bunun için böyle bir sorunla karşılaşma durumunda bizzat bir hekim ile görüşmeli ve tedaviyi ona göre uygulamalısınız. Fakat genel anlamda diş sıkmanın oluşması için yaygın olan sebepleri şöyle sıralayabiliriz:

• Kişilik yapısı,
• Nörolojik problemler,
• Diş eksiklikleri, uzamış dişler, dişteki yükseltiler,
• Stres, kaygı, anksiyete vb. psikolojik problemler,
• Uyku bozuklukları,
• Kullanılan ilaçlar;

• Nörotransmiter sistem üzerinde etkili ilaçlar, 
• Antidepresanlar, 
• Madde bağımlılığı,
• Sigara kullanımı

Bruksizm Nasıl Tespit Edilir ve Yaygın Olarak Kimlerde Görülür?

Bruksizm genellikle geceleri olduğu için kişiler bunu fark etmeyebilir ve tespiti güçleşebilir. Ancak bazı belirtiler gece diş sıkıldığının habercisidir. Örneğin:

• Sabah uyanıldığında yoğun bir çene ağrısı-çene kilitlenmesi,
• Baş ağrısı,
• Dişte ve diş etlerinde ağrı,
• Kulak ağrısı,
• Boyun ağrısı,
• Uyku bozukluğu,
• Yanak içinde yaralanmalar

Belirtilen semptomlar yalnızca diş sıkmanın habercisi olmayabilir. Hatta bu gibi belirtiler uzun vadede de ortaya çıkabilir. Ancak genel anlamda gece istemsizce diş sıkılması özellikle kulakta ve başta ağrı meydana getirmektedir. Bu durumun tedavi edilmemesi çenede, ağızda ve dişlerde ciddi hasarlara sebep olabilir. Bu sebeple fark edildiği anda nedenleri araştırılarak tedavi uygulanmalıdır.

Burksizm hastalığı yapılan araştırmalara göre çocuklarda ve 18-29 yaş arası gençlerde daha sık görülürken yetişkin ve yaşlılarda bu oran düşmektedir. Bruksizmin görülme sıklığı kadınlarda erkeklere oranla daha fazladır.

Bruksizm Tedavisi Nasıl Yapılır?

En az diğer hastalıklar gibi diş sıkma hastalığının da iyileşmesi için altında yatan sebeplerin bulunması gerekir. Büyük olasılıkla stresten kaynaklanan bu hastalık türünde strese sebep olan etmenlere odaklanılır ve çözüme ulaşılması sağlanırsa diş sıkma probleminde azalmalar da görülebilir. Bunun için herhangi bir operasyona gerek duyulmadan bu gibi rahatsızlıkları tedavi etmek mümkündür. Ancak dişleri fazlaca sıkmaktan kaynaklanan hasarların, aşınmaların tedavisi gerekebilir. Bu durumda diş hekiminin düzenli muayene ile tespit ettiği bruksizm ve onun oluşturduğu hasarlar süreç içerisinde hekimin kontrolünde tedavi edilmelidir.

Bruksizm, özellikle geceleri diş sıkma hastalığı olduğu için dişlerde ve diş etlerinde hasara yol açabilmektedir. Bu hasarı önleyebilmek adına; dişlerde ve çene ekleminde kenetlenmenin önüne geçebilmek adına diş sıkma aparatları önerilir. Hastanın kendi diş yapısına göre ayarlanan yumuşak plastik yahut sert akrilik malzemeden üretilen aparatlar alt ve üst dişlerin birbirine temasını önler ve kontrolsüzce sıkıldığı noktada dişte oluşabilecek zararı engeller. Fakat bu yöntem diş sıkma alışkanlığının önüne geçmekten çok bu alışkanlığın oluşturacağı hasarların önüne geçmekte etkilidir. Aparat kullanımı ile diş sıkma rahatsızlığının devam etmesi mümkündür.

Diş gıcırdatmanın ve kasların felç olmasının önüne geçebilmek için botoks yöntemi de önerilmektedir. Fakat bu da kalıcı bir çözüm değildir.

Bruksizmin oluşmasında en önemli etmen strestir. Bu sebeple en önce stresten kurtulabilmenin yolları aranmalıdır. Bunun için de bir metot ve disiplin gerekir. Çünkü herkesin stres sebebi farklıdır. Kimi konuşamadığı, anlatamadığı için kimi ise konuşup da kalp kırdığı için strese girer. Duyguların ortaya çıkış biçimi ve sebepleri kişilerin kendileri ile alakalıdır ve bu noktada genelleme yaparak strese bir sebep atfetmek ve belli bir çözüm yolu ortaya koymak doğru değildir. Üzüntüye ve strese sebep olan durumlara karşı bakış açısı değiştirmek problemlerle başa çıkmada yardımcı olacaktır. Lakin tüm bunların yanında diş sıkma problemi yaşayan insanlara özellikle iyi ve sağlıklı bir uyku düzeni önerilmektedir. Geç saatlerde uyumamak, uyku konforunu sağlamak vücudun oksidatif stresini atmasında yardımcı olacaktır. Böylelikle uyku esnasında diş sıkılmasının da önüne geçilebilir. 

Hazırlayan: İçerik Editörü Erva Aydın

KAYNAKÇA

1. Özgür, M., Arifağaoğlu, Ö. ve Karabekmez, D. (2019). Bruksizm Teşhis Ve Tedavisi Üzerine Güncel Yaklaşımlar: Derleme. Türkiye Klinik ve Laboratuvar Dergisi. 10 (2), 251-258.
2. Şener, S., Karabekiroğlu, S. ve Ünlü, N. (2014). Genç Yetişkin Bireylerde Bruksizm Farkındalığı Ve İlişkili Değişik Faktörlerin Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Diş Hekimliği Dergisi. 17(4), 361-371.
3. Bulut, A. ve Atsü S. (2012). Bruksizm Tanı ve Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 14(1), 20-25.
4. Eren, S. ve Arıkan, H. (2016). Bruksizm ve Güncel Tedavi Yaklaşımları. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 24 (2), 241-258.