Hem tarif ederken hem de görüntüsüyle insanı mest eden bir çiçek: Gelincik çiçeği…

İsmiyle bile tatlı bir his bırakan bu çiçeğin bilimsel adı Papaver rhoeas’dır. Görüntüsünden bizlere verdiği mesaj ve ismindeki zarafet gibi gelincik pek narin bir çiçektir. Kibarlık ve ilgi ister. Bakımı hayli emek istediğinden kıymetlidir; yapısı sebebiyle hassas, kırılgan, narin ve hüzünlü kimselere benzetilir. 

Üzerine yüklenen birçok anlam vardır gelincik çiçeğinin. Bunlar arasında en belirgini insan ömrüne benzetiliyor olmasıdır. Hem ömrü hem de kibar insanları temsil eder. Bu sebeple narin, duygusal kimselere hediye edilir. 

Tül kadar ince yaprakları ve kırmızı rengiyle bir duvağı ve zarif bir gelini anımsattığı için ona halk arasında gelincik çiçeği denmektedir. Yaprakları ve genel olarak yapısı epey hassas olduğu için bu bitki kibarlıktan hoşlanır; kabalığa ve sert davranışlara gelemez, küser. Hüznün adeta bir sembolü haline gelmiştir. Bu özellikleri sebebiyle narin, kırılgan insanları anımsatır. 

Gelincik birçok şiire, edebi metinlere ve deyimlere konu olmuştur. Sevgisinin kıymet görmediği durumlarda insanların “beni bir gelincik misali koparıp attın” sözlerine başvurduğu görülmüştür. Bu söylem ile çiçeğin narin yapısına karşılık koparılıp atılması nasıl büyük bir hüznü temsil ediyorsa hâlihazırda yaşanan durumun da kişiyi o denli üzdüğü ifade edilmek istenmiştir. 

Gelincik insanlar için gençlik, aşk, hayatını kaybeden askerler, başarı, şans, bolluk, bereket, ölüm ve her şeyin geçici olduğu, rüya, huzur, içsel dinginlik, zenginlik, bereket, fedakârlık gibi daha nice anlamlara gelmektedir. Yaygın olarak üretilir, hediye edilir, hatta mezarlıklara dahi dikilir. 

Gelincik çiçeğinin morfolojik özellikleri şunlardır:

• 20-90 cm yükseklikte, bir yıllık ve otsu bir bitkidir. 
• Uzun ve ince bir gövdeye sahiptir. Dik bir görünümü vardır.
• Yaprakları parçalı. Rengi canlı ve kadife gibidir.
• Çiçekleri kırmızı renkli, petallerin dip kısmı siyah lekeli veya lekesizdir. 
• Meyveleri tüysüz ve fıçı biçiminde, çok tohumlu bir kapsüldür. 
• Anadolu’da yaygın bir türdür. Yol kenarları ve ekin tarlaları içinde bol olarak yetişir.
• En yaygını kırmızı renkte olanıdır fakat beyaz gelincik çiçeği de bulunur.
• Çiçek içinde çok fazla tohum barındırır ve rüzgâr yönünde savrularak tohumlarını etrafa saçar. Böylelikle kendi kendine çoğalıp büyüyebilir. Ancak gelincik çiçeğine evde bakmak zordur. Zira el değmeyen geniş bir alanda yetişmeyi sever. 

Gelincik Çiçeğine Nasıl Bakılır?

Gelincik çiçeği oldukça narin bir bitkidir. Bu sebeple evde bakımı güçtür. El değmemesi nazik davranılması büyümesinde etkili olan yöntemlerin başında gelir. Evden ziyade bahçede yahut balkonda daha rahat yetiştirilebilir. 

Gelincik çiçeği toprağa yakın olan kısımdan sulanmalı sıcak ve soğukta zarar gördüğünden ortalama, ideal bir hava sıcaklığında bakımı yapılmalıdır. Çiçek için doğal toprak kullanılmalıdır, gübrelenmeye ihtiyacı yoktur. 

Gelincik Bitkisinin Faydaları Nelerdir?

Gelincik yalnız görüntüsüyle fayda sağlamakla yetinmez. İnsan sağlığına da etkileri oldukça fazladır. Gelincik bitkisinin faydalarını sıralayacak olursak:

• Sakinleştirici bir özelliğe sahiptir. Yorgunluk, stres, uykusuzluğa iyi gelir. Özellikle uykusuzluk tedavisinde kullanımı vardır.
• Ağrı kesici özelliği vardır. Gelincik çiçeği kaynatılır ve çay olarak içilirse ağrıların geçmesini sağlar. 
• Magnezyum ve çinko bakımında zengindir. Bu sebeple özellikle saç sağlığına etkileri vardır. Saçları sağlıklı bir şekilde uzatır ve parlaklık verir. 
• İçinde bulunan antioksidanlar sayesinde cilt sağlığına etkileri vardır. 
• Demir bakımından da zengindir. 
• Kemik erimesi riskini azaltır. Kemik sağlığını destekler.
• Bağışıklığı güçlendirir. 
• Kansızlığa iyi gelir. Vücuttaki kan hücrelerini artırır.
• Kalp sağlığına olumlu etkileri vardır. 
• Şurup yapımında kullanılır.
• Nefes darlığı ve astım tedavisinde kullanımı mevcuttur. 

Gelincik Otu Bitkisi Nasıl Kullanılır?

Gelincik bitkisinin halk arasında birçok kullanımı vardır. Vücutta birden fazla alana fayda sağlayan bu bitkinin halk arasında kullanımları şu şekildedir:

Gelincik otu birçok yiyecek ve içecekte kullanılmaktadır:

• Kavurma
• Salata
• Börek
• Meze
• Çay

Gelincik Otu Çayı Yapılışı

• 1 yemek kaşığı gelincik çiçeği
• 1 litre kaynar su

Hazırlanışı: 

• 1 yemek kaşığı gelincik çiçeğini 1 litre kaynamış suyun içine ekleyin. 
• 15 dakika boyunca demlenmesini bekleyin.
• Demlendikten sonra süzün ve fincana koyarak için.

Dikkat: Gelincik otunu alırken çay için kullanacağınızı muhakkak bildirin. 

 

Geleneksel Tıp ekollerinden Turhan Baytop’un gelincik çiçeği şurubu tarifi:

Gelincik şurubu aşağıdaki formüle göre hazırlanır. 

• Gelincik çiçeği (kuru) (100 g)
• Kaynar su (1.500 g)
• Şeker (2.000 g)

Hazırlanışı: Gelincik çiçeği üzerine kaynar su konur ve kapalı bir kapla 6 saat bekletilir. Bu sürenin sonunda karışıma şeker ilave edilir, bir taşım kaynatılır ve bezden süzülür. 

Şurup etkili ve zararsız bir öksürük kesici ve göğüs yumuşatıcıdır.

 

DİKKAT: 

Gelincik otunu bebeklerin, çocukların, hamile ve emziren annelerin kullanması sakıncalıdır. 

Tüm hastalıkların tedavi yöntemlerinde olduğu gibi herhangi bir hastalığınız için gelincik bitkisini kullanmadan evvel muhakkak hekiminize başvurun. Tıpkı ilaçlarda olduğu gibi bitkilerde de doz, süre ve kullanım şekli önemlidir. Hastalığınızın tedavisinde bu öncüller büyük rol oynar. Doğru bir tedavi süreci için ve iyileşme sağlayabilmek için bitkiyi muhakkak hekim kontrolünde tüketmeniz gerekmektedir. 

Hazırlayan: Genel Yayın Koordinatörü Erva AYDIN

KAYNAKÇA

Baytop, T. (1999). Türkiye’de bitkiler ile tedavi: geçmişte ve bugün. Nobel Tıp Kitabevleri.