Gliozis Nedir?

Gliozis bir hastalık veya sendrom değildir; beyindeki önceki travma veya hastalığa bağlı oluşan yara izi alanının tanımıdır. Gliozis, merkezi sinir sisteminde bir yara izi sürecidir. Beynin yaralı veya hastalıklı bir kısmında astrositlerin çoğalması sonucu fibröz glial skar oluşumuna neden olur.

Gliozis, multipl skleroz ve felç de dâhil olmak üzere merkezi sinir sistemindeki birçok hastalığın belirgin bir özelliğidir. 

Gliozis Neden Oluşur?

Astrositler çoğaldıktan sonra gliozis ortaya çıkar

• Beyindeki ve omurilikteki yaralanma, travma ve hastalık gliozis sürecini tetikler. Makrofajların ve mikrogliaların yaralanma bölgesine göçü gliozisin birincil sürecidir. Mikrogliozis olarak bilinen bu süreç, merkezi sinir sistemi hasarının meydana gelmesinden birkaç saat sonra ortaya çıkar. 
• İnme veya kardiyovasküler kaza, beyindeki kan akışındaki kesinti nedeniyle beynin işlevinin sona erdiği tıbbi bir acil durumdur. Beynin herhangi bir yerindeki kan akışının kesilmesi beyin hücrelerinin ölümüne yol açabilir. Beyinde kan akışındaki kesinti ve dolayısıyla gliozis süreci meydana gelebilir.
• Multipl skleroz, beyindeki ve omurilikteki sinir hücrelerinin miyelin kılıfını etkileyen, sinir sisteminin inflamatuar bir hastalığıdır. Bu iltihap, beyin ile vücudun geri kalanı arasındaki iletişimi bozar. Miyelin kılıfına yapılan saldırı, beyin dokusunda ve omurilikte hasara neden olur ve bu da daha sonra gliozise neden bulunur. Gliozis, multipl sklerozun belirgin özelliğidir.
• Alzheimer hastalığı
• Merkezi sinir sisteminde akut travma
• Amyotrofik lateral skleroz

Beyin hasarı geçirdiğinizde, felç veya multipl skleroz gibi bir durumla karşılaştığınızda veya beyin radyasyonuna maruz kaldığınızda reaktif gliozis veya nekroz gelişebilir.

Gliozis Belirtileri Nelerdir?

Gliozis semptomları glial hücrelerin moleküler ve hücresel değişikliklerine bağlıdır. Değişiklikler, merkezi sinir sisteminizde meydana gelebilecek hasar ve travmaya karşı spesifik olmayan vücut tepkisinin bir parçası olarak meydana gelir. Semptomlar beynin yaralanma, travma veya hastalığın meydana geldiği herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilir.

Glial yara izleri büyük ölçüde glial hücrelerin tüm ölü veya hasarlı nöronları bir araya toplamasıyla oluşur. Yara izleri, bölgeyi çevreleyen sağlıklı hücreleri, ölü veya hasarlı hücrelerle temasın sonucu olarak zarar görmekten korumak amacıyla, bu ölü veya hasarlı nöronları tutacak bariyer veya duvar görevi görür.

Klinik semptomlar omuriliğin veya beynin hangi bölümünün yaralandığı veya hasar gördüğüne bağlıdır. Omuriliğin veya beynin herhangi bir bölgesinde, özellikle de yaralanmanın olduğu yerde, oluşabilirler.

Gliozis Tedavisi

Gliozisin bulunması, yeni gliozis gelişmesini önlemek için neden tedavi edilmelidir? 

Şu anda gliozis için birçok tedavi klinik deneme aşamasındadır.

• Β-laktam antibiyotikler, astroglial glutamat taşınmasını arttırmak ve dolayısıyla anti-eksitotoksik olmak için kullanılmıştır.
• Minosiklin ayrıca astrogliosisin baskılayıcısı olarak da kullanılmıştır.
• Hücre döngüsü inhibitörü olan olomoucinin ayrıca mikroglial ve astroglial proliferasyonun yanı sıra glial skar oluşumunu da baskıladığı gösterilmiştir.

Uzman Diyetisyen Sibel ATASEVEN

Kaynakça

• Pekny, M., & Nilsson, M. (2005). Astrocyte activation and reactive gliosis. Glia, 50(4), 427-434.
• Lindsay, R. M. (1986). Reactive gliosis. Astrocytes: cell biology and pathology of astrocytes, 3, 231-262.
• Burda, J. E., & Sofroniew, M. V. (2014). Reactive gliosis and the multicellular response to CNS damage and disease. Neuron, 81(2), 229-248.