Hıçkırık Neden Olur?

Hıçkırık hemen hemen herkesin yaşadığı bir durumdur. Diyaframın ve çoğu durumda interkostal kasların istemsiz, tekrarlayan kasılmalarından kaynaklanan tam olarak anlaşılamayan bir durumdur.

Hıçkırık diyafram spazmlarından kaynaklanan istemsiz seslerdir. Diyafram; akciğerlerin altına asılan ve interkostal kaslarla birlikte nefes almamızı sağlayan büyük bir kas tabakasıdır. Bu kasların spazmı havayı akciğerlere çeker ve hızlı nefes alma, boğazın içindeki (epiglot adı verilen) bir yapının hızla kapanmasına neden olur. Epiglot, yiyecek, sıvı veya tükürüğün solunmasını önlemek için yutkunma sırasında nefes borusunun üzerinde kapanan bir doku kanadıdır. Epiglotun keskin bir şekilde kapanması, hıçkırığın karakteristik ‘hıç/k’ sesini çıkarmasına neden olur.

Hıçkırık Neden Olur?

Diyaframın kas aktivitesi sinirler tarafından kontrol edilir. Hıçkırık, belirli uyaranların sinirleri tetikleyerek diyaframı spazma sokması sonucu ortaya çıkar. Ancak bunun neden meydana geldiği bilinmemektedir.

Çeşitli tetikleyicilerin, özellikle de diyaframa baskı yapanların, bazı kişilerde zaman zaman hıçkırık krizini tetiklediği bilinmektedir. Bu tetikleyicilerden bazıları şunlardır:

• Yemeği çok hızlı yemek,
• Sıcak veya baharatlı yiyecekler,
• Hazımsızlık,
• Aşırı alkol tüketimi,
• Gazlı içecekler,
• Sigara içmek,
• Stres,
• Kötü kokular,
• Gebelik

Hıçkırık Tedavisi / Hıçkırık Evde Nasıl Geçer?

Hıçkırık genellikle zararsızdır ve birkaç dakika içinde kendiliğinden düzelir. 

Kendinize uygulayabileceğiniz bazı hıçkırık “tedavileri” şunlardır:

• Nefes tutmak
• Derin nefes almak
• Kese kâğıdının içine nefes alıp vermek
• Biraz taze zencefil tüketmek
• Bir limon emmek
• Sıcak su ve bal içmek
• Bir kaşık şeker tüketmek
• Bir bardak suyu yavaş yavaş içmek
• Buz yutmak
• Gargara yapmak
• Oturmak ve diz üzerinde öne doğru eğilmek
• Birinden korkutmasını istemek

Kaçınılması gerekenler:

• Alkollü, gazlı veya sıcak içecekler içilmemeli.
• Sakız çiğnenmemeli.
• Sigara içilmemeli; bunlar hava yutulmasına sebep olabilir.
• Baharatlı yiyecekler tüketilmemeli.
• Yemekler hızlıca yenmemeli.
• Sıcak bir şeyin hemen ardından çok soğuk bir şey yenmemeli.

Uzun Süren Hıçkırık Neden Olur?

Geçmeyen inatçı hıçkırık günlerce, haftalarca hatta yıllarca sürebilir. Bu hıçkırıklar altta yatan hastalığın bir belirtisi olabilir. Bazı akciğer veya beyin bozuklukları bazen diyaframın işleyişine müdahale edebilir ve kişiyi hıçkırmaya yatkın hale getirebilir. Hıçkırık aynı zamanda geçirilen bir ameliyat veya belirli ilaçların bir yan etkisi de olabilir. 

Dikkat! İki günden fazla süren hıçkırıklar için doktora başvurulmalıdır. 

Sık veya uzun süreli hıçkırık ataklarına yol açabilecek bazı hastalıklar, durumlar ve ilaçlar şunlardır:

• Özofajit (yemek borusunun iltihabı)
• Aşırı aktif tiroid bezi
• Plörezi (akciğerleri çevreleyen zarın iltihabı)
• Pnömoni (akciğer iltihabı)
• Böbrek hastalığı
• Beynin diyaframı kontrol eden alanını etkileyen felç veya tümör gibi beyin hasarı
• Karın cerrahisi
• Göğüs ameliyatı
• Bazı epilepsi ilaçları
• Nikotin sakızı

Geçmeyen Hıçkırık Nasıl Geçer? Tedavisi Nedir?

Uzun süren hıçkırıklar tıbbi olarak araştırılmalıdır. Geçmeyen hıçkırık için tedavi seçeneklerinden bazıları şunlardır:

• Altta yatan bozukluğun, hastalığın tedavisi
• Mevcut ilaç dozajlarındaki değişiklikler
• Başka bir nikotin tedavisi şekline geçmek
• Diyaframı sakinleştiren anti-spazmodik ilaçlar
• Burun içine yerleştirilen bir tüp (nazogastrik entübasyon)
• Bir sinir blokeri
• Diyaframda bulunan sinirlerin bir kısmını kesmek için yapılan ameliyat.

Bebek Hıçkırıkları Nasıl Geçirilir?

Küçük bebeklerde hıçkırık sık rastlanan bir durumdur.  Ancak endişe edilmesi gereken bir durum değildir. Bunun sebebi midenin hızlı büyümesi ve hıçkırığa yol açan siniri uyarmasıdır. Yeni doğan bebeklerde hıçkırıkların en çok arttığı zaman beslenme sonrasıdır. Gazın iyi çıkarılmaması, hava yutulması, ani sıcaklık değişikliği ve heyecanlanma gibi durumlar bebeklerde hıçkırığa yol açabilir.

Bebeklerde hıçkırık tutmasına en iyi gelen şey, emzirmektir. Çocuklar gün içinde sık sık, çok acıkmadan emzirilmelidir. Aşırı acıkan bebekler emzirme sırasında hava yutmaktadır.

Anne karnında bebeğin 4. ayıyla başlayan hıçkırık, özellikle doğumdan sonraki ilk aylarda sıklıkla ve sonrasında 1 yaşa kadar zaman zaman görülür. 

• Hıçkıran bebeği dik tutmak gerekir. Bebeğinizi emzirmenize rağmen hıçkırmaya devam ederse, sırtını belli bir süre dik tutarak kucağınızda sallamanız faydalı olabilir.

Reflüye Bağlı Hıçkırık Nasıl Geçer?

Hıçkırık, gastroözofageal reflü hastalığı olan kimselerde sık görülen bir durumdur. Reflüsü olan kişilerde mide suyunun mideden yemek borusuna kaçması nedeniyle hıçkırık oluşur; mide yanması, şişkinlik diyaframın kasılmasını uyararak hıçkırığa neden olur. Hastada hıçkırıklara ek olarak sıklıkla geğirme, mide ekşimesi, karında yanma hissi, yutma güçlüğü, göğüs ağrısı, ses kısıklığı, öksürük, bulantı ve kusma gibi tipik gastroözofageal reflü semptomları da görülür.

Yorgunluğa ve rahatsızlığa neden olan hıçkırık belirtileri sağlığı ciddi şekilde etkilemez. Ancak hıçkırığın nedeni iyi kontrol edilmeyen mide reflüsü ise peptik ülser hastalığı, yemek borusu darlığı, Barrett yemek borusu, yemek borusu kanseri gibi birçok tehlikeli komplikasyona neden olabilir. Hastalık iyi kontrol edilirse hıçkırıklar ve hastalığın diğer semptomları düzelecektir. Kısacası altta yatan hastalığın tedavi edilmesi gereklidir.

Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel ATASEVEN

Kaynakça 

• Steger, M., Schneemann, M., & Fox, M. (2015). Systemic review: the pathogenesis and pharmacological treatment of hiccups. Alimentary pharmacology & therapeutics, 42(9), 1037-1050.
•  Sağlık Bakanlığı –https://tektiklabilgielinde.saglik.gov.tr/index.php 
• Reichenbach, Z. W., Piech, G. M., & Malik, Z. (2020). Chronic hiccups. Current Treatment Options in Gastroenterology, 18, 43-59.
• Mowar, A. B., Chaudhary, R., & Kumar, R. Research Article Hiccup-A Clinical Analysis Study.