Kudret narı kabakgiller (cucurbitacease) familyasından olup momordica charantia olarak adlandırılan, tek yıllık olarak yetişen, ince, tırmanıcı ve yaprakları sarmaşık şeklinde büyüyen tropik bir bitkidir. Momordica Latincede “ısırmak” anlamına gelmektedir. Yaprakları yelpaze şeklinde olup, loplu ve kenarları dişlidir. Sarı renkli olan küçük çiçekleri, erkek ya da dişi olarak, ayrı saplar üzerinde yer alır. Meyvelerin olgunlaşmamış hali yeşil olup, olgunlaştığında turuncu-kırmızı renk almaktadır. Bitkinin meyvelerinin uzunluğu 10-20 cm olup, üzeri girintili çıkıntılı ve pürtüklüdür. Bitki acı kabak, acı kavun, karela, balsam elması, balsam armudu, acayip elması, mucize elması ve papara isimleriyle de bilinmektedir.

Bitkinin anavatanı Hindistan olup, Asya, Güney Amerika ve Afrika’nın tropikal bölgelerinde, Çin, Tayvan ve Pakistan’da; Türkiye’de ise Marmara Bölgesi’nin batısında ve Ege Bölgesi’ndeki bahçelerde yetiştiği bilinmektedir.

Kudret Narının Ne işe Yarar? Kudret Narının Geleneksel Kullanımı

Antik Çin ilaç kitaplarında kudret narının meyvelerinin, tohumunun ve yapraklarının etkileri üzerine yazılı bilgilere rastlanmaktadır. Kudret narının farmakolojik niteliklerine yönelik yapılan araştırmaların 16. yüzyıla dayandığı bilinmektedir. Özellikle Asya ve Afrika ülkeleri ile Amazonun yerli halkı tarafından tedavi edici özellikleri amacıyla uzun yıllardan beri kullanılmakta olan kudret narı bitkisinin, başta diyabet olmak üzere, deri hastalıkları, mide ve bağırsak hastalıkları, ateşli hastalıklar, romatizma, tümör ve enfeksiyonlara karşı faydalı olduğu bildirilmiştir

Kudret narı bitkisi Anadolu Tıbbında özellikle mideyi rahatlatma, yara iyileştirme ve müshil etkisinden dolayı kullanılmaktadır.

 Kullanılış şekli: Olgun meyve, bir şişe içinde, bir miktar zeytin veya badem yağı ile 15 gün kadar güneşte tutulur. Bu müddetin sonunda meyve içinde bulunduğu yağ ile ezilir. Elde edilen karışım (Kudret narı yağı) yara, çıban veya egzamalı kısımlar üzerine günde iki defa sürülür. Olgun meyvelerin bal ile ezilmesi ile elde edilen macun mide ve barsak ülserlerine karşı dâhilen kullanılmaktadır.

Kudret Narının Faydaları Nelerdir?

Kudret narı bitkisi, biyolojik olarak etkin olan birçok bileşik ve maddeye sahiptir. Bitkinin içerdiği esas maddeler momordicin, momorcharin, momordin, charantin, polipeptid-p, cucurbitacin B ‘dir. Yağ ve protein açısından oldukça zengin olan tohumlara sahip bitkide, konjuge linolenik asit izomerleri, bitkinin tohum yağının yaklaşık olarak %60’lık bir bölümünü oluşturmaktadır. Konjuge linolenik asidin sağlık açısından oldukça faydalı bir yağ asidi olduğu bilinmektedir.

 Kudret narı aynı zamanda yüksek miktarda C vitamini de içermektedir. Bitkinin meyve ve yaprakları mineral ve vitamin yönünden oldukça zengin olup, özellikle demir, kalsiyum, magnezyum, fosfor ve B vitamini kaynağıdır. Ayrıca β-karoten, potasyum, magnezyum, demir, fosfor, A vitamini ve çinko içerdiği de bilinmektedir.

Anti-bakteriyal etkisi: Kudret narı tohumu uçucu yağ bakımından zengindir, uçucu yağların bakteriler üzerine öldürücü etkileri vardır. Yapılan çalışmalarda kudret narı bitkisi özlerinin E. coli, Salmonella, Shigella, Staphylococcus, Pseudomonas, Strcptobacillus, Streptococcus, H.pylori, Parasitic organisms, E. Histolytica, Piasmodium falciparum bakterilerine karşı etkili olduğu görülmüştür.

Analjezik (ağrı kesici)  ve Antienflamatuar Etkisi: Bitkinin içeriğindeki Momordin Ic ve oleanolic asit bitkinin antienflamatuar etkisinden sorumludur. Kudret narının analjezik etkisi yapılan çalışmalarda doza bağlı olarak kısa ve hızlı etkili olarak saptanmıştır. Kudret narının antienflamatuar ve analjezik etkisi dolaşımı düzenler ve oksijenlenmeyi arttırır.

Antioksidan etkisi:  Antioksidanlar vücudumuzdaki hasarlı dokuların oksijenlenmesini sağlayarak iyilştirirler. Kudret narı bitkisi de fenolik ve flavanoid bileşikler açısından oldukça zengindir. Fenoliklerin en önemli biyolojik aktivitesi antioksidan özelliğe sahip olmalarıdır. Aynı zamanda kudret narı güçlü bir antioksidan olan C vitamininden de oldukça zengindir. Kudret narının yapısında bulunan α-tokoferol, γ-tokoferol, catechin ve epicatechin gibi maddeler de antioksidan özellik göstermektedirler. 

Antiülser ve anti-gastrit Etkisi: Kudret narı bitkisinin özellikle ülser, reflü, gastrit gibi mide problemlerine karşı etkili olduğu bilinmektedir.  Deney fareleri ile yapılan birçok çalışmada kudret narının zeytinyağı, bal, hekzan ve etanol ile elde edilen özleri kullanılmıştır. Bu çalışmalarda kudret narının tüm özlerinin ülsere karşı tedavi edici olduğu görülmüştür.

Yara iyileştiricidir:  Kudret narı birçok toplumda yara iyileştirici özelliğinden dolayı geleneksel olarak kullanılmaktadır. Kudret narı bitkisinin yarayı iyileştirici özelliğinin incelendiği bir çalışmanın sonucunda kudret narı meyvesinden hazırlanan merhemin kullanıldığı deney grubunda yara iyileşmesine yönelik olumlu sonuçlar elde edilmiş, 14.günde kudret narı meyvesinden hazırlanan pomadın kullanıldığı tedavi grubunda %100’e yakın bir kapanma gözlenmiştir. Ayrıca kudret narında bulunan yüksek miktardaki C vitamini, A vitamini ve Çinko yara iyileşmesi ve yeni dokuların oluşumunu sağlar.

Antidiyabet etkilidir: Kudret narı bitkisinin tüketiminin kan şekerini dengelediği, insülin sekresyeonunu(salınımını) düzenlediği görülmüştür. Bu etkilerinden dolayı kudret narı bitkisi özellikle tip2 diyabetten ve kan şekeri dengesizliğinden korur.

Antikanser etkilidir: Antioksidan ve antiinflamatuar etkili kudret narı bitkisi kanserin oluşumunda etkili olan oksidan hasarı ve inflamasyonu engeller.

Karaciğer ve safra kesesi: Kudret narının safra ve karaciğer enzimlerinin sekresyonunu iyileştirdiği bilinmektedir.

Kudret Narı Bitkisi Nasıl Kullanılır?

Kudret narının farklı kullanım yöntemleri vardır:

• Meyvesinin doğrudan tüketimi
• Meyvesinin püre haline getirilip bal ile karıştırılarak tüketimi (bal macunu)
• Yapraklarının demlenerek tüketimi
• Meyvesinin püre haline getirilip zeytinyağında bekletilerek harici ve dâhili olarak tüketimi (zeytinyağı macunu)

Kudret narı bitkisinin kimyasal yapısı özellikle midevi problemleri iyileştirmek için elverişlidir. Yara iyileştirme, oksijenlenmeyi sağlama, antibakteriyel, kollajen sentezini sağlama gibi etkilerinden dolayı midedeki hasarları onarmada ve midevi problemleri iyileştirmede etkilidir.

Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel Ataseven

Kaynakça

İskender, İ. N. C. E., ÇIĞIRGİL, N., Gümüştaş, B., Güldü, Ö. K., Karaman, D., Medine, E. İ., … & Karasulu, E. (2019). Geleneksel Olarak Yara Tedavisinde Kullanılan Kudret Narı (Momordica charantia L.) Zeytinyağı Maseratı Kullanılarak Krem Formunun Geliştirilmesi ve İn Vitro Yara İyi Edici Etkisinin Araştırılması. Erzincan University Journal of Science and Technology, 12(1), 38-48.

Kisacik, Ö. G., & ÜY, G. (2017). Yara iyileşmesinde kudret narının etkisi. Spatula DD, 7(2), 53-59.

Baytop, T. (1984). Türkiyede bitkiler ile tedavi (geçmişte ve bugün) (No. 3255). İstanbul Üniversitesi.

Kumar, D. S., Sharathnath, K. V., Yogeswaran, P., Harani, A., Sudhakar, K., Sudha, P., & Banji, D. (2010). A medicinal potency of Momordica charantia. International Journal of Pharmaceutical Sciences Review and Research, 1(2), 95-100.

RI, B., Magbagbeola, O. A., Akinwande, A. I., & Okunowo, O. W. (2010). Nutritional and chemical evaluation of Momordica charantia. Journal of Medicinal Plants Research, 4(21), 2189-2193.