Reishi Mantarı, Gonaderma lucidum, Polyporaceae ailesine ait bir basidiomycete’tir. Çin, Japonya, Kore ve diğer Asya ülkelerinde 2000 yıldan fazla süredir kullanılan tıbbi bir mantardır. “Ölümsüzlük mantarı” olarak da ün kazanmış bu mantarın bağışıklığı desteklediği, kansere karşı koruyucu ve tedavi edici olduğu ve bu sayede ömrü uzattığı düşünülmektedir. Çin’de manevi güç ve ölümsüzlüğün birleşimini temsil eden Ling-Zhi adıyla bilinir. Güçlendirici ve tonik bir ilaç olarak kullanılır. 

Genellikle yaprak döken ağaçların gövdesinde yetişir. En sevdiği ağaç meşedir. Uzak doğunun subtropikal bölgelerinde yüksek nemli ve loş ışıklı ormanlarda yetişir. Son 30 yılda 1000’i aşkın bilimsel çalışma ile etkileri kanıtlanmıştır. Kırmızı, siyah ve mor türleri bulunur. Bunlardan siyah ve kırmızının sağlıkla ilgili etkileri önemli kabul edilir. 

Reishi mantarı besin değerinden ziyade tıbbi değeri yüksek bir mantardır. Sert yapısı ve acı tadından dolayı yenilebilir bir mantar değildir. Genellikle ekstratları kullanılır. Reishi mantarı toz haline getirilip gıda takviyesi olarak veya çeşitli etken maddeleri izole edilip kapsül, hap, çay gibi çeşitli formlarda kullanıma sunulur. 

Reishi Mantarı İçeriği ve Etkileri 

Reishi mantarının %90’a yakını su ihtiva ederken, kalan kısım %26-28 karbonhidrat, %3-5 yağ, %59 lif ve %7-8 protein içerir. Ayrıca potasyum, kalsiyum, fosfor ve magnezyum gibi bazı mineralleri içerir. Bunların yanında tıbbi etkilerden sorumlu polisakkaritler, terpenoidler, steroidler, fenoller gibi bileşenler meyve gövdesinde, miselyumda ve sporlarında bulunur. 

Polisakkaritler etkileri kapsamlı makro moleküllerdir. Meyve gövdesinden, sporlardan ve misellerden elde edilir. Polisakkaritlerin;

• Antienflamatuvar,
• Hipoglisemik (kan şekerini düşürücü), 
• Antiülser (yara iyileştirici), 
• Antitümör  
• Bağışıklık sistemi düzenleyici etkileri bulunur. 

Bitkiye acı tadını veren, lipit düşürücü ve antioksidan etkilere sahip bileşen ise Triterpenlerdir. HIV virüsü de dahil mikroorganizmalara karşı çok güçlü etkileri bulunmaktadır. Bunun yanında, karaciğer hasarına karşı koruyucudur ve antialerjik etkilidir.

Reishi Mantarı Faydaları

Uzak doğuda 2000 yıldan fazla süredir kullanılan bir mantar olduğundan etken maddeleri açısından iyi araştırılmıştır. Çin’de klasik kabul edilen Classic of Materia Medica’da tıbbi etkileri yer alır.  Öne çıkan etkileri arasında canlandırıcı özelliği, hayat enerjisini artırma, hafızayı güçlendirme, yaşlanma karşıtı etkileri, kardiyak işlevi güçlendirici etkileri yer alır.

Ayrıca Çin devlet farmakopesinde (ilaç kitabı), zihni rahatlatmak, öksürük ve astımı iyileştirmek, baş dönmesi, uykusuzluk, çarpıntı ve nefes darlığını gidermek için önerilir. 

Reishi mantarının yaygın geleneksel kullanımı nedeniyle bilimsel çalışmalara da sıkça araştırma konusu olmuştur. 

• Antikanser etkileri
• Bağışıklık sitemini güçlendirici 
• Kan şekeri düzenleyici 
• Antioksidan 
• Antibakteriyel 
• Karaciğer ve mide hasarına karşı koruyucu etkileri bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Reishi Mantarı Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Uzak doğunun en sık kullandığı bitkilerden birisi olan Reishi mantarı etkileri bakımından bugün en çok araştırılmış bitkiler arasındadır. “Ölümsüzlük mantarı” denilmesinin sebebi gösterdiği etkiler sayesinde vücudu yenileyerek hem kansere karşı koruyucu etki göstermesi hem de vücutta serbest radikallerin oluşturduğu oksidatif stresi azaltarak yaşlanmayı geciktirmesidir.  En sık kullanıldığı hastalıkları şu şekilde sıralayabiliriz; 

• Meme ve Prostat kanseri başta olmak üzere kanser
• Bakteriyel ve viral enfeksiyonlar
• Karaciğer ve mide yaralanmaları
• Yüksek tansiyon
• Kalp rahatsızlıkları
• Artrit ve alerji
• Şeker hastalığı
• Astım bronşit gibi solunum sistemi hastalıklarında reishi mantarı kullanılır. 

Bağışıklık Sistemini Harekete Geçirir

Polisakkaritler açısından zengin içeriği sayesinde reishi özütünün doğuştan gelen ve edinilmiş bağışıklık sistemini güçlendirdiği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. 

Bağışıklık ajanlarından B Lenfositleri beyaz kan hücrelerinde bulunur ve vücutta antikor üretiminden sorumludur. T Lenfositleri ise bağışıklık sisteminin savunma hücreleridir, vücuttaki patojenleri uzaklaştırır, hasarlı hücreleri parçalar ve vücudun savunma sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar. Çok sayıda çalışma reishi’nin antijen sunan hücreleri, NK hücrelerini (doğal öldürücü hücreler), B ve T lenfositleri gibi birçok bağışıklık bileşenini modüle ettiğini göstermiştir. Ayrıca IL-1,IL-6, IL-2, INF-gama, TNF-alfa gibi sitokinleri aktive ettiği tespit edilmiştir. 

Resihi mantarı bağışıklık hücrelerini aktive ederek hem hastalıkların önlenmesinde hem de kronik hastalıklarda iyileşme gücünün artırılmasında destek olur. 

Bağılıklık güçlendirici etkisiyle reishi anti-kanser etki gösterir, ayrıca kemoterapi ve radyoterapi alan hastalarda bağışıklık gücünü artırarak yan etkilerin azaltılmasını sağlar. 

Karaciğeri Korur ve Detoksifiye Eder

Geleneksel Çin tıbbında reishi en iyi karaciğer ilaçlarından biridir. Karaciğer hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir, karaciğerin fonksiyonlarını iyileştirerek vücuttan toksinlerin atılmasına destek olur. 

355 Hepatit B hastası ile yapılan bir klinik çalışmada reishi meyvesinden hazırlanan kapsülle hastalar tedavi edilmiştir. Hastaların %92’sinde karaciğer değerlerinde iyileşme gözlemlenmiştir.

Artrit ve Alerjilere Karşı Etkisi Vardır

Reishi içerisinde bulunan triterpenler güçlü antienflamatuvar etkileri ile bilinirler. Antienflamatuvar etki vücutta iltihapların giderilmesini sağlar, kortizona benzer etki gösterir.  Enflamasyonun yüksek oranlarda seyrettiği artrit rahatsızlığında oldukça etkilidir. 

Ayrıca yüksek histamin seviyelerini düşürerek alerji karşıtı etki sağlar. 

Kalbi Güçlendirir, Kan Basıncını Dengeler

Reishi mantarının kalp kasını güçlendirdiği, kalp krizine karşı koruduğu, ayrıca yüksek kan basıncını dengelediği yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Tokyo’da yapılan klinik bir çalışmada Yüksek tansiyonlu 53 hastaya 6 ay boyunca reishi özü verildi, hastaların %50’sinde kan basıncında düşüş gözlemlendi. Kan basıncı düşüren etkiden sorumlu bileşiğin triterpenler olduğu bildirilmiştir.

Yaşlanmayı Geciktirmede Reishi Rolü

Yaşlanma ile bedendeki tüm fizyolojik süreçlerin yavaşlaması söz konusudur bu da vücudu birçok rahatsızlığa duyarlı hale getirir. Yaşlanmanın altında yatan mekanizma hala tam olarak çözülememiş olsa da vücutta serbest radikallerin artması ile artan oksidatif stres detoksifikasyon süreçlerinin yavaşlamasına neden olur. Bu süreçten ilk olarak etkilenen sistemler ise beyin, kalp ve iskelet kaslarıdır. 

Beyinde artan oksidatif stres Alzheimer, Parkinson, ALS gibi nörodejeneratif rahatsızlıklara davetiye çıkaracaktır. Bunun yanında hafıza problemleri, bilişsel fonksiyon kaybı, azalan mantıksal düşünme gibi problemler artacaktır. 

Reishi mantarı içerisinde bulunan polisakkaritler ve triterpenlerin yüksek antioksidan kapasitesi sayesinde vücutta oksidatif stres azalır ve yaşlanma süreci yavaşlar.  

Reishi Mantarı Kanser Tedavisi

Modern batı tıbbının kanser tedavisinde uyguladığı kemoterapi ve radyoterapinin ciddi ağır yan etkileri nedeniyle son zamanlarda geleneksel tıpta binlerce yıldır kanser tedavisinde kullanılan tıbbi bitkilere ilgi artmıştır. Reishi mantarı bu anlamda incelenen en önemli bitkilerden birisidir. 

Bir tümörün büyüyebilmesi için angiyogenez denilen süreç tarafından oluşturulan yeni kan damarlarına ihtiyaç vardır. Bu sayede tümör sürekli bir besin kaynağına ulaşır. Kan ve lenf damarları sayesinde tümörler yayılım gösterirler. Bu nedenle angiyogenezi yani damar oluşumunu engelleyen ajanlar tümör büyümesine engel olurlar. Reishi mantarının angiyogenez ve metastaz üzerinde inhibe edici (engelleyici) etkileri tespit edilmiştir. 

Reishi mantarının antikanser etkisi iki şekilde olur. Birincisi içerisindeki triterpenlerden dolayı tümör hücreleri üzerinde direk sitotoksik etki sayesinde, ikincisi ise polisakkarit bileşenleri ile bağışıklık hücrelerini aktive eden kanser önleyici bir ajan olarak.  

Yapılan bir klinik çalışmada kanseri ilerlemiş 134 hastaya 12 hafta boyunca günde 1800 mg dozda reishi kapsülleri verilmiştir. Hastaların %80’inde bağışıklık hücrelerinin aktiviteleri önemli ölçüde artmıştır. Reishi mantarı bağışıklık sistemi üzerinden antitümör etki sergilemiştir. 

Ayrıca iştahı artırdığı, ağrıyı hafiflettiği ve uykuyu teşvik ettiği için vücutta genel olarak direnç sağlar, kemoterapi ve radyoterapinin yan etkilerinden korur, yaşam kalitelerinin artmasını sağlar ve tedavilerinin daha hızlı sonuç vermesine yardımcı olur. 

Prostat ve meme kanseri başta olmak üzere reishi mantarı kanser üzerinde tedavi edici etkiye sahiptir. 

Reishi mantarı nasıl kullanılır?

Reishi mantarının farklı kısımlarından elde edilen şurup, kapsül, çay, tentür olmak üzere çeşitli ürünler piyasada bulunmaktadır. Üretim açısından en basit metot mantarı toz haline getirip kapsül veya hap formuna işlemektir. 

Ancak özel bir etken madde elde edilmek istenirse sıcak su ile veya etanol ile meyve gövdesi veya misellerden etken maddeler (polisakkarit, triterpenler) extre edilir, kurutulana kadar buharlaştırılır, daha sonra kapsüllenir. 

Bir diğer yöntem ise süperkritik CO2 özütleme teknolojisidir. Düşük ısı uygulanarak gerçekleştirilen bu yöntemde elde edilen etken maddelerin çeşitliliği artmaktadır. 

Farklı yöntemlerle elde edilen saf polisakkaritler ve triterpenler birçok ülkede çeşitli kanser hastalıkları ve karaciğer hastalıklarında reçetesiz olarak satılmaktadır. Kanser için kullanılacaksa yüksek dozlarda kullanılması gerekir. 

Reishi mantarı limon ve kuşburnu gibi C vitamini yüksek besinlerle birlikte alındığında etkisi artmaktadır. C vitamini reishi’deki aktif bileşenlerin emilimini artırmaktadır. Ayrıca yeşil çay ile kombine edildiğinde kanser hücrelerinin büyümesini engellemek konusunda etkisinin arttığı tespit edilmiştir. 

Reishi Çayı Nasıl Hazırlanır?

Bir bardak çay için tepeleme çay kaşığı mantar tozu veya 1 yemek kaşığı rendelenmiş mantar üzerine kaynar su dökülür, 15 dk demlenir, süzülen çay içilir. Tadı acı olduğu için tatlandırmak için bal kullanılabilir. Hazırlanan reishi çayı buzdolabında 3 güne kadar saklanabilir. 

Hazırlayan: Ecz. Saliha M. Zenbilci 

Kaynakça

1. Wachtel-Galor S, Yuen J, Buswell JA, et al. Ganoderma lucidum (Lingzhi or Reishi): A Medicinal Mushroom. In: Benzie IFF, Wachtel-Galor S, editors. Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects. 2nd edition. Boca Raton (FL): CRC Press/Taylor & Francis; 2011. Chapter 9. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92757/ 
2. Sliva D. Ganoderma lucidum (Reishi) in cancer treatment. Integr Cancer Ther. 2003 Dec;2(4):358-64. doi: 10.1177/1534735403259066.
3. Sliva D. Ganoderma lucidum (Reishi) in cancer treatment. Integr Cancer Ther. 2003 Dec;2(4):358-64. doi: 10.1177/1534735403259066. PMID: 14713328. 
4. Sohretoglu Didem and Huang Shile*, Ganoderma lucidum Polysaccharides as An Anti-cancer Agent, Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry 2018; 18(5) . https://dx.doi.org/10.2174/1871520617666171113121246 
5. Lin, Z. B., & Zhang, H. N. (2004). Anti-tumor and immunoregulatory activities of Ganoderma lucidum and its possible mechanisms. Acta Pharmacologica Sinica, 25, 1387-1395. 
6. Wang, J., Cao, B., Zhao, H., & Feng, J. (2017). Emerging roles of Ganoderma lucidum in anti-aging. Aging and disease, 8(6), 691.