Vertigo Nedir?

Vertigo; Türk Dil Kurumunda sözcük anlamı “baş dönmesi” olarak belirtilmektedir. Kelimenin kökeni “dönmek” anlamına gelen “vertere” sözcüğünden gelir. Vertigo; kişinin kendisinin veya çevresindekilerin döndüğünü hissetmesi durumudur. Bir dönme illüzyonudur.  Halk arasında bilinenin aksine ayrıca bir hastalık değildir. Daha ziyade farklı hastalıkların ortak görülebilen belirtisidir. Bu hastalıklar genellikle iç kulak ve beyinde meydana gelen hastalıklardır.

Vertigo Neden Olur?

Vertigo, birçok hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkabilir. Genellikle baş dönmesi olarak adlandırılır. Fakat her baş dönmesi vertigo değildir. Vertigo atakları belirsiz zamanlarda oluşabilir ve günlük işlerin yapılmasına engel olabilir. Baş dönmesinin yanında bulantı, kusma, denge ve duyma kaybı da gerçekleşebilir. 

Vertigonun oluşmasındaki kuvvetli etkenlerden biri virüslerdir. İç kulağın iltihaplanması; kabakulak, grip, kızamık-kızamıkçık, hepatit virüsleri vertigoyu var eden etkenlerdendir. 

Vertigoya neden olan bazı etkenler:

• Migren
• Beyincik ya da beyin kökünü ilgilendiren hastalıklar
• Zona hastalığı
• Perilenfatik fistül 
• Otoskleroz 
• Kulak cerrahisi
• MS hastalığı
• İnme
• Kafa travması

Vertigo Tanısı Nasıl Konulur?

Vertigo tanısının konulabilmesi için öncelikle hastanın yaşadığı durumu tam manasıyla ifade etmesi gerekmektedir. Zira baş dönmesi, bulantı gibi semptomlar daha birçok hastalığın habercisi olabilir. Bu nedenle vertigonun saptanabilmesi hastanın verdiği bilgilere bağlıdır. Hekimin uygulayacağı iç kulak ve sinir sistemi ile ilgili testler, gerek görülürse ultrason ve MR ile tanı konulur ve bu tanıya bağlı olarak tedavi planlanır.

Vertigo Çeşitleri Nelerdir?

Vertigo “periferik” ve “santral” vertigo olmak üzere ikiye ayrılır. Bu çeşitler vertigonun kaynaklandığı bölgeye göre isimlendirilir. 

• Periferik vertigo: Kulak Burun Boğaz bölümü
• Santral vertigo: Nöroloji bölümü tarafından incelenir.

Periferik Vertigo

Periferik vertigo, iç kulakta oluşan problemler ve denge merkeziyle ilgili vertigo grubunu kapsamaktadır. Boyun ağrıları gibi kas ve iskelet sistemindeki herhangi bir problem ve metabolik hastalıklar da periferik vertigoya neden olabilmektedir.

Periferik vertigo ile kulak burun boğaz (KBB) hekimi ilgilenir. Hasta hekime vertigo şikâyetiyle gittiğinde öncelikle kulak ile ilgili bir sıkıntı olup olmadığına bakılır. Ardından vücutta oluşan herhangi bir dengesizlik vertigoyu tetikleyebileceği için şeker, kolesterol, karaciğer, böbrek ve tiroit gibi metabolik tetkikler istenir. Periferik vertigoya santral vertigodan daha sık rastlanır.

Santral Vertigo

Santral vertigo, merkezi sinir sisteminde yani beyin, beyin sapı ve beyincikte oluşan problemler ile ilgili vertigo grubunu kapsamaktadır. Buralarda açığa çıkan herhangi bir kanama, inme, tümör, MS, migren gibi hastalıkların belirtisi olarak vertigo görülebilir. Hastanın detaylı anlatımı ve fiziksel muayene ile santral vertigo tespit edilebilir. 

Vertigo Belirtileri Nelerdir?

Vertigo başlıca bir hastalık değildir. Zaten hâlihazırda başka hastalıkların belirtisidir. Bu sebeple tipik belirtileri bulunmaz. Vertigonun altında yatan hastalıkların sebeplerine bağlı gelişen belirtiler şunlardır:

• Mide bulantısı
• Göz kararması
• Dengesizlik
• Karar vermede bozukluk
• Tansiyon düşmesi
• Görme bozukluğu
• Kulakta basınç hissi-kulak çınlaması
• Güç-kuvvet kaybı (özellikle kol ve bacaklarda)
• Şiddetli ataklar

Vertigoyu Tetikleyen Yiyecekler Nelerdir?

Tüketilen besinlerin vertigoyu tetikleme durumu pek yaygın olmasa da bazı yiyecek ve içeceklerin vertigo semptomlarını artırabildiği görülmüştür. Örneğin tuz alımı iç kulak sorunlarına bağlı olarak vertigoyu tetikleyebilir. Bunlarla beraber vertigo teşhisi konulan bireylerin daha az tüketmesi gereken besinler şunlardır:

• Çay-kahve
• Tuzlu yiyecekler-yemeklere ilave tuz
• Dondurulmuş hazır gıdalar

Vertigo Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Vertigo teşhisi konulan bireylerin özellikle kriz anlarında araç kullanmak, hızlı ve ani hareketlerde bulunmak, merdiven çıkmak gibi eylemlerden uzak durmaları gerekmektedir. Hekimin tavsiye etmediği ilaçlardan ve yiyeceklerden kaçınılmalıdır. 

Vertigo Atağında/Krizinde Ne Yapılmalıdır?

Krizin şiddetinin artması durumunda profesyonel bir desteğe başvurulması gerektiğini vurgulayarak kriz anında yapılması gerekenleri şöyle listeleyebiliriz:

• Sakinliğinizi korumaya çalışmalısınız.
• Ayakta iseniz düşme riskinizi azaltmak adına oturmalı yahut uzanmalısınız.
• Gözlerinizi belli bir noktaya sabitleyerek hareketlerinizi sınırlandırmalısınız.
• Derin nefes almalısınız.
• Vertigo krizini yatıştıracak bazı egzersizler (Epley manevrası, Semont manevrası, Brandt-Daroff egzersizleri) mevcuttur ancak bunları kullanmadan önce bir hekime başvurmanız gerekmektedir.

Vertigo Tedavisi Nasıl Yapılır?

Vertigo, aşağıda yatan başka hastalıkların bir belirtisi olduğu için tedavi sürecinde bu hastalığın teşhisi yapılmış olmalıdır. Vertigoyu tetikleyen hastalık tespit edilir ve ona uygun bir tedavi yöntemi belirlenirse iyileşme sağlanabilir. Örneğin; problem iç kulaktaki kristallerin yer değiştirmesi ise tedavi bu kristallerin yeniden doğru bir şekilde konumlanması ile sağlanabilir. 

Vertigo ataklarını genel anlamda önlemek adına şu maddelere dikkat edilebilir:

• Ani hareketlerden kaçınmak
• Stresi azaltmaya çalışmak
• Sağlıklı beslenmek
• Kuruyemiş tüketmek
• Yemeklerde tuzu azaltmak ve bol su tüketmek

 

Hazırlayan: İçerik Editörü Erva AYDIN

KAYNAKÇA

1. Bayındır, T. & Kalcıoğlu, M. T. (2010). Periferik Vertigo. Journal of Turgut Ozal Medical Center , 17 (2) , 155-163. 
2. Halmagyi, M. G., & Akdal, G. (2005). Vertigo ve dengesizlik. J Neurol Sci [Turk], 22, 142-60.
3. Temirbekov, D. (2018). Vertigo ve denge sorunlarına güncel yaklaşım. Curr Pract ORL, 14(1), 10-20.