Ardıç (Juniper) cinsi, yerel olarak “Juniper” olarak bilinen, Cupressaceae ailesinin en çeşitli cinsini temsil eder ve çamgiller arasında en çok çeşidi olan ikinci cins olarak bilinir. Yaygın türleri:

• Juniperus communis-Ardıç 

Bu tür 1-7 m yükseklikte, kışın yaprağını dökmeyen bir ağaççıktır. Yaprakları dar, sivri uçlu ve 6-9 mm uzunluktadır. Meyveleri; 6-9 mm büyüklüğünde, 3 tohumlu,  ilk zamanlar yeşil olup olgunluk döneminde mavimsi siyah renklidir ve üzerinde ince bir mum tabakası bulunur. Orta Avrupa’da yaygın bir bitkidir. Türkiye’de yalnız Trakya’da ve az miktarda bulunur.

Juniperusten gelen ‘Cin’ kelimesi, Fransızca adı olan “genièvre” kelimesinden türetilmiştir. Cin, 1550’de Hollanda’da ortaya çıkmış ve Hollandalı tıp profesörü Franciscus de la Boe Sylvius’un ardıç meyvelerini diüretik (idrar söktürücü) olarak denemesiyle başlamıştır. Sylvius’un, bunları alkolde bekletip eczanelerde mide rahatsızlıkları ve gut tedavisi için sattığı bilinmektedir. Ayrıca Otuz Yıl Savaşı (1618-1648) sırasında, soğuk siperlerdeki Hollandalı askerlerin cin içerek ısındıkları aktrarılmıştır. 

Ardıç bitkisi Asya kıtasında Himalaya bölgesinde doğal olarak yetişir ve Afganistan’dan Güneybatı Çin’e kadar 3000-4000 m yükseklikte bulunur.

• Katran Ardıcı

Katran ardıcı J. oxycedrus L. türünün dal, gövde ve kök odununun kuru kuruya yakılmasıyla elde edilen katrandır. Şurup kıvamında, kırmızımtırak siyah renkli, keskin ve özel kokulu, baharatlı ve yakıcı lezzetli bir sıvıdır. Bu tür 1-9 m yükseklikte, kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaççıktır. Meyveleri 8-12 mm çapında, küremsi şekilli, önce yeşil sonra kızılımsı kahve renkli, özel kokulu ve reçinemsi bir tada sahiptir. Anadolu’da yaygın bir bitkidir.

Ardıç Yağının Faydaları Nelerdir?

Bitkiler, eski çağlardan beri hastalıkları tedavi etmek için başvurulan ilk kaynak olmuştur.  Ardıç bitkisi de geçmişten günümüze çeşitli hastalıkları tedavi etmek için çeşitli kültürlerin geleneksel tıbbında ilaçların, merhemlerin ve yağların ana maddesini oluşturmuştur.

Ardıç Bitkisinin Geleneksel Tıpta Kullanımı:

• Gaz giderici,
• Üriner sistem antiseptiği,
• İdrar söktürücü
• Uyarıcı
• Emmenagog (adet söktürücü),
• Terletici
• Sindirime yardımcı,
• İltihap önleyici,
• Akut ve kronik sistit tedavisinde,
• Albüminüri tedavisinde,
• Mesane enfeksiyonu tedavisinde,
• Böbrek baskılanması tedavisinde,
• Amenore (uzun adet görülmemesi) tedavisinde,
• Kanamayı durdurucu
• Kronik Bright (glomerülonefrit) Hastalığı
• Migren  
• Su toplama 
• Romatizmal ve ağrılı şişliklerin,
• Basurların 
• Çocuk tüberkülozu gibi hastalıkların
• Karın ağrısı 
• Astım 
• İshal 
• Ateş 
• Bel
• Baş ağrısı tedavisinde kullanılmıştır.

Ardıç Yağı Ne İşe Yarar?

• Karaciğer koruyucu aktivite: 

Yapılan çalışmalarda deneysel ortamda oluşturulan karaciğer zehirlenmesini iyileştirdiği ve karaciğer fonksiyon testlerinde düzelme meydana getirdiği görülmüştür.

• Antiinflamatuar aktivite:

Ardıç otu yapısında bulunan biyoaktif bileşikler vücutta anormal iltihap oluşumunu engeller.

• Antioksidant aktivite:

Yapısında bulunan fenolik bileşikler güçlü antioksidan etkilere sahiptir. Yapılan birçok çalışma çeşitli deneylerle ardıcın antioksidan özellikte olduğunu göstermiştir.  Antioksidanlar vücudumuzda oluşan oksidatif stresi engeller, vücudun oksijenlenmesini sağlayarak özellikle kronik hastalıkların oluşumunu engeller.

• Antidiyabetik ve antihiperlipidemik aktivite:  

Ardıç bitkisi kan şekerini dengeleyerek diyabeti önler. Ayrıca kolesterolü dengeleyerek hiperlipidemiyi iyileştirdiği bilinmektedir. Bu etkileriyle ardıç dolaşımı da destekler.

• Antibakteriyel-antimikrobiyal- antifungal etkilidir:

Ardıç uçucu yağının çeşitli virüs, bakteri ve mantarlara karşı etkili olduğu görülmüştür.

• Anti-kataleptik aktivite:

Katalepsi; kaslarda kasılma durumunun geçici olarak yitirilmesidir. Ardıç yaprağından elde edilen ekstrelerin antikataleptik aktivite gösterdiği görülmüştür.

• Nöröprotektif aktivite:

Parkinson oluşturan fare deneylerinde ardıç bitkisinin nöron koruyucu aktivite gösterdiği ve böylece Parkinson hastalığına ait semptomları giderdiği görülmüştür.

 Ardıç Nasıl Kullanılır?

Ardıç Kozalağı Nasıl Kullanılır?

• 1 litre kaynamış suya 10-20 g öğütülmüş kozalak eklenir ve 5-10 dakika demlemeye bırakılır. Gün içinde 2-3 bardak içilir.

Ardıç Yağı Nasıl Kullanılır?

Uçucu yağ haricen (romatizma ağrılarını dindirici olarak);

10 g ardıç uçucu yağı 100 g zeytinyağında karıştırılır. Karışım ile ağrıyan yere masaj yapılır.

Uçucu yağ dâhilen; 

Günde 2-6 damla, suya veya kesme şekere damlatılarak alınır.

Ardıç Katranı Yağı Nasıl Kullanılır?

•  1 birim katran ve 9 birim vazelin karışımı doğrudan deriye sürülür veya merhem şeklinde kullanılır.

Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel ATASEVEN

Kaynakça 

• Bais, S., Gill, N. S., Rana, N., & Shandil, S. (2014). A phytopharmacological review on a medicinal plant: Juniperus communis. International scholarly research notices, 2014.
• Thorat, S., Kolhe, P., & Shinde, M. A REVIEW ON TRADITIONAL USES, PHYTOCHEMISTRY, PHARMACOLOGY OF SELECTED MEDICINAL PLANT: JUNIPERUS COMMNUIS.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’de bitkiler ile tedavi: geçmişte ve bugün. Nobel Tıp Kitabevleri.