At Kuyruğu Nedir? At Kuyruğunun Faydaları

At Kuyruğu (Equisetum arvense) kuzey yarımküreye özgü gür, çok yıllık bir bitkidir. Görünüş olarak atın kuyruğunu andırdığı için Latince equus (“at”) + seta (“kıl”) olarak adlandırılmıştır. At Kuyruğu 100 cm kadar uzayabilen, çiçeksiz ve otsuz bir bitkidir. Gövde silindir biçiminde, dallı veya dalsız, yeşil, sert ve içi boştur. Yaprakları ise çok küçük pul biçiminde ve sivri uçludur. At Kuyruğu bitkisi Türkiye’nin güneyinde kırkkilit otu olarak da bilinmektedir.

İçindekiler

At Kuyruğu Bitkisi Nerede Yetişir?

Kuzey yarım kürede özellikle su kenarları, sulak çayırlar ve orman açıklarında yetişir. Bitkinin gövdesi silindir biçiminde, dallı veya dalsız, yeşil sert ve içi boştur yaprakları ise çok küçük pul biçiminde ve sivri uçludur.

At Kuyruğu Bitkisi Geleneksel Kullanımı

arvense, uzun yıllardır çeşitli toplumlarda geleneksel ilaç olarak kullanılmaktadır. At Kuyruğu bitkisinin kullanıldığı durumlar;

Tüberküloz
Böbrek- mesane hastalıkları
Grip-nezle
Fazla adet kanaması için dengeleyeci olarak
Burun, akciğer ve mide kanamaları
Kemik kırıkları

durumlarında halk ilacı olarak kullanılmaktadır. Özellikle Geleneksel İran tıbbında tırnak ve saç dökülmesinde (saç maskesi olarak) , romatizmal hastalıklarda, bel fıtığında, gutta, iyileşmeyen yara ve ülserlerde, şişlik ve kırıklarda kullanıldığı bilinmektedir.

At Kuyruğu bitkisi Anadolu tıbbında idrar söktürücü, taş ve kum düşürücü, iç kanamaları (mide kanaması) durdurucu ve yara iyi edici etkilerinden dolayı kullanıldığı bilinmektedir. Dâhilen günde 2–3 bardak içilir. Haricen yaraların yıkanması ve temizlenmesinde kullanılır.

At Kuyruğu Bitkisinin Faydaları

Günümüzde kimyasal ilaçların yan etkilerinin olması, uzun süreli kullanım zorunluluğu, maliyetinin yüksek olması ve çoğu durumda istenilen etkiyi göstermemesi gibi çeşitli kullanım zorluklarından dolayı halk kimyasal ilaçlardan uzaklaşmış ve bitkisel tedaviye yönelmiştir. At Kuyruğu bitkisi de bitkisel tedavi yöntemlerinde oldukça yaygın kullanılan bir bitkidir.

At Kuyruğu bitkisinin, antienflamatuar, antioksidan ve damar gevşetici etkilerinden dolayı şifalı bitkiler uzmanları tarafından şiddetle tavsiye edilmiştir. At Kuyruğunun bu aktiviteleri, fenolikler (flavonoidler, stiril pironlar ve fenolik asitler), alkaloitler (ekizetin, nikotin, palustrin ve palustrin), fitosteroller (kampesterol), acı madde ve mineraller ( kalsiyum, magnezyum, selenyum, demir, potasyum, çinko vb.) sayesinde gerçekleşmektedir.

Yapılan klinik çalışmalarda atkuyruğu bitkisinin faydaları kanıtlanmıştır, bu faydalar;

- Antioksidan: Fenolik bileşikler yüksek antioksidan bileşenlerdir. Bu bileşenler, hastalıkların oluşmasında ve genel sağlığın bozulmasında büyük bir rol oynayan oksidatif stresi azaltarak dokulara yeterli oksijen gitmesini sağlarlar.

Damar gevşetici: At Kuyruğu bitkisi düz kasların gevşemesini sağlar dolayısıyla damarların gevşemesine yardımcı olur.

İmmün sistemi (bağışıklık) düzenleyici: At Kuyruğunun antioksidan ve antienflamatuar özelliği bağışıklığın düzenlenmesine katkı sağlar.

- Antikanser etkili: At Kuyruğu bitkisinin bileşenleri antikanser özellik taşır. Tümör oluşumu ve büyümesini engeller.
- Diyabetten koruyucu: At Kuyruğu bitkisi kan şekeri seviyelerini kontrole alarak diyabetten korur.

Ağrı kesici: Bilimsel çalışmalar At Kuyruğu özlerinin ağrı kesici özellikte olduğunu gösteriyor.

Antienflamatuar: Kronik hastalıkların oluşunda yer alan anormal inflamasyon hastalık sürecinde de gelişebilir. At Kuyruğu bitkisinin vücutta oluşan enflmasyonu engellediği ve iltihapları kuruttuğu bilinmektedir.

İdrar söktürücü: At Kuyruğu bitkisi böbrek ve mesane hastalıklarında diüretik etkilerinden dolayı kullanılmaktadır.

Merkezi sinir sistemini yatıştırıcı etki: At Kuyruğu bitkisi nöronların işlevsel çalışmasına yardımcı olur, nörolojik hastalıklarda görülen problemleri azaltır.

Karaciğer koruyucu: Birçok bilimsel çalışmada deney ortamlarında At Kuyruğunun karaciğer zehirlenmesini engellediği ve karaciğeri koruduğu görülmüştür.

Parazitlere karşı koruyucu

Antimikrobiyal: Antimikrobiyal bir kimyaya sahiptir. Bu yüzden mikrop ve haşerelere karşı etkilidir.

- Osteoporoza karşı koruyucu: At Kuyruğu bitkisinin kemik hücrelerinin mineral dengesinin sağlanmasında önemli etkileri vardır.
- Kemik-eklem sağlığında: tedavi edici olarak kullanılır.

Yara iyileştirici: At Kuyruğu bitkisi vücudun yarayı iyileştirme refleksine destek sağlar ve yaranın iyileşme sürecini hızlandırır.

Atkuyruğu Bitkisi Nasıl Kullanılır?

At Kuyruğu Bitkisi Çayı:

Geleneksel kullanımda 20-50 gr At Kuyruğu bitkisi 1 litre kaynamış suya atılır ve 20 dk demlenmeye bırakılır. Günde 2-3 bardak içilir.

At Kuyruğu Kapsülü: Günümüzde At Kuyruğu bitkisinin kuru ekstraktı kapsül formunda bulunmaktadır. Ürünü alırken bakanlık onaylı ve güvenilir markalardan almaya özen gösterilmelidir.

At Kuyruğu Bitkisi Saça İyi gelir mi?

Atkuyruğu bitkisi saç dökülmesine karşı saçı beslediği ve canlılık kazandırdığı için uzun yıllardır halk tıbbında son zamanlarda ise kozmetik sanayisinde kullanılmaktadır. Yapılan birçok klinik ve laboratuvar çalışması da atkuyruğu bitkisinin saç sağlığı için faydalı ve etkili olduğunu göstermektedir. Özellikle atkuyruğu bitkisinin antioksidan özelliği dolaşımı iyileştirdiği ve oksijenlenmeyi sağladığı için saç ve saç derisinin daha canlı ve sağlıklı olmasını sağlar.

At kuyruğu Saç Maskesi:

At Kuyruğu bitkisinin saç uygulaması halk arasında kullanım farklılıkları gösterebilir. Ancak genel olarak kullanım şu şekildedir:

At Kuyruğu bitkisinden suda kaynatılarak veya demlenerek At Kuyruğu özü içeren bir su elde edilir. Bu su ılıdıktan sonra saç bu su ile yıkanır ve 30-45 dk bu su saçta kalır. Ardından bol su ve şampuanla yıkanır.

At Kuyruğu Bitkisinin Toksik Etkisi Var Mı?

At Kuyruğu, özellikle uzun süre kullanıldığında toksik etkiler üretebilir. Alkaloidlerin uzun süreli kullanımları organizmada birikebilir ve bu da erken doğum, sinir bozuklukları, baş ağrıları, iştahsızlık, yutma sorunlar, tiamin eksikliği gibi durumlara sebep olabilir. Yapılan çalışmalarda ağırlığı başına 5000 mg’a kadar At Kuyruğu özü alan deney hayvanlarında herhangi bir yan etki gözlemlenmemiştir.

At Kuyruğu kürü uygulamak isteyen insanların ihtiyacı olan dozları bilmesi önemlidir. Belirtilen tıbbı dozun üzerine çıkılmamalı ve uzun süreli kullanım için bir fitoterapi hekimine başvurmalıdır.

İlacı zehirden ayıran şey dozudur. Fitoterapide kullanılan bitkiler genellikle güvenilir olsa da bazı bitkiler istenmeyen sonuç ve yan etkiler verebilir. Özellikle hastalıkların tedavisinde bitkisel tedaviye duyulan ihtiyaç ve artan talepler doğrultusunda piyasada çok fazla ürün mevcut. Güvenilir ve sağlıklı bir tedavi için fitoterapide uzmanlaşmış bir hekim kontrolünde tedavi olunmalıdır.

Hazırlayan: Uzman Diyetisyen Sibel Ataseven

Kaynakça

Al-Snafi, A. E. (2017). The pharmacology of Equisetum arvense-A review. IOSR Journal of Pharmacy, 7(2), 31-42.

Makia, R., Al-Halbosiy, M. M., & Al-Mashhadani, M. H. (2022). Phytochemistry of the Genus Equisetum (Equisetum arvense). GSC Biological and Pharmaceutical Sciences, 18(2), 283-289.

Gründemann, C., Lengen, K., Sauer, B., Garcia-Käufer, M., Zehl, M., & Huber, R. (2014). Equisetum arvense (common horsetail) modulates the function of inflammatory immunocompetent cells. BMC complementary and alternative medicine, 14, 1-10.

Pekmezci, E., Dündar, C., & Türkoğlu, M. (2018). A proprietary herbal extract against hair loss in androgenetic alopecia and telogen effluvium: a placebo-controlled, single-blind, clinical-instrumental study. Acta Dermatovenerol Alp Pannonica Adriat, 27(2), 51-57.

Badole, S., & Kotwal, S. (2014). Equisetum arvense: Ethanopharmacological and Phytochemical review with reference to osteoporosis. Int J Pharm Sci Health Care, 1(4), 131-41.

Kar, F. (2013). Kırkkilit (equisetum arvense) ve kurtpençesi (lycopodium clavatum) bitki türlerinin toplam antioksidan kapasitelerinin belirlenmesi (Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü).

Baytop, T. (1999). Türkiye’de bitkiler ile tedavi: geçmişte ve bugün. Nobel Tıp Kitabevleri.

ATASEVEN, S., MISIRLI, D., Fatıma, U. Z. A. R., TÜRKAN, N. N., & ELMASTAŞ, M. (2021). Determination of Phenolic Compound Composition of Water and Ethanol Extracts of Horsetail (Equisetum arvense). Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi, 2(2), 3-9.