Varis, toplardamardaki kanın geri akışını engelleyen kapakçıkların bozulması sonucunda kanın geriye akması ve damarların genişlemesi durumudur. Damarlar genişleyerek, kıvrılarak morumsu bir renkte ortaya çıkar. Genellikle bacaklarda ve ayaklarda görülen varisin vücudun diğer bölgelerinde de oluşması mümkündür.
Varis Neden Olur ve Kimlerde Görülür?
Vücutta toplardamarın dayanıklılığını ve kuvvetini sağlayan maddeler vardır. Bu maddelerin eksikliği ve toplardamar duvarındaki yapısal bozukluklar varis oluşmasına sebep olur. Toplardamar duvarındaki bozukluk damarın genişlemesine, damarın genişlemesi ise kapakçıkların bozularak kanın geri kaçmasına sebep olur. Bu sebeple varis “damar genişlemesi” ve “venöz yetmezlik” olarak da adlandırılır.
Vücutta, genel adıyla “varis”in gerçekleşmesi birden fazla sebebe bağlı olabilir. O sebeplerden başlıca olanları şunlardır:
- Genetik faktörler,
- Yaşlılık,
- Sürekli ayakta durmayı gerektiren (ayakta ve yoğunlukla hareketsiz) meslekler,
- Damar yaralanmaları,
- Gebelik,
- Ergenlik ve menopoz gibi hormonal değişimlerin yaşandığı dönemler,
- Şişmanlık,
- Kabızlık,
- Dar kıyafetleri devamlı giymek, yüksek topuklu ayakkabıları sürekli giymek,
- Doğum kontrol hapları
Varis her bireyde görülebilir. Ancak araştırmalara göre kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla daha fazladır. Genellikle yaş almayla arttığı bilinse de yukarıda belirtilen sebeplerden herhangi birisi ile genç bir birey de görülebilir.
Varis Belirtileri Nelerdir?
Bacaklarda;
- Ağrı,
- Özellikle ayak bileğinde şişlik (mavi-mor rengini alması),
- Kaşınma, uyuşukluk,
- Kanamalar,
- Ağırlık ve dolgunluk hissi,
- İleri seviyelerde bacaklarda yaralanmalar,
- Gece krampları,
- Ödem
Varis Oluşumunun Riskini Artıran Sebepler
Birçok hastalıkta olduğu gibi varis söz konusu olduğunda da genetik faktörler öncelikli sebeptir. Ailenin geçmişinde herhangi bir hastalığın olması belli koşulların da gelişmesi ile bireyi o hastalığa diğer insanlardan daha meyilli hale getirebilmektedir. Ailenin sağlık tablosunda varis hastalığı olan bir bireyde varis gelişme olasılığı %45 ile %90 arasındadır.
Varisi tetikleyen en büyük sebeplerden biri hareketsizlik ve sürekli ayakta durmaktır. Buna yol açan belli meslekler vardır. Örneğin bir öğretmen hareket etse de günün büyük bir bölümünü ayakta geçirmek mecburiyetindedir. Günde dört saatten fazla ayakta durmak varis oluşumundaki riski artırmaktadır. Buna karşılık bankacılık gibi masabaşı işleri de hareketi kısıtlar. Bu koşulda da hareketsizlik varis oluşumuna sebep olur.
Kadınlarda erkeklere oranla varise daha sık rastlanılır. Aşırı kilo zaten varisi tetiklediği için kadınlardaki gebelik süreci bu rahatsızlığa daha yatkın olmalarına sebep olur. Aynı zamanda doğum kontrol hapları da bu noktada bir etmendir.
Varis Oluşumu Nasıl Engellenir?
- Varis oluşumunu en çok tetikleyen sebep hareketsizlik olduğu için düzenli spor ve egzersizlerle varis engellenebilir.
- Şayet uzun süre ayakta durulduysa, meslek gereği de bunun sık sık yapılması gerekiyorsa gün sonunda bacakları havaya kaldırarak dinlenmek gerekir.
- Varsa aşırı kilolardan kurtulmalı, aşırı kilo almaktan kaçınılmalıdır.
- Topuklu ayakkabıları sıkça kullanmak varis oluşumunu artırdığı için yürüyüşü rahatlatacak ayakkabılar tercih edilmelidir.
- Dar kıyafetler giymekten ve sürekli bacak bacak üstüne atmaktan kaçınılmalıdır.
Varis Tedavisi
Varis, vücutta açığa çıkarttığı rahatsızlıklar; ağrılar, şişlikler, kramplar sebebiyle tedavi edilmelidir. Tedavinin evvela sebebi yaşam kalitesini artırmaktır. Ardından estetik anlamda görüntünün düzelmesi; varis oluşan bölgedeki morlukların, şişliklerin giderilmesi de elbette istenir.
Varis genellikle iyi huylu seyreder. Bunun için çoğunlukla cerrahi bir operasyona ihtiyaç duyulmaz. Tedavi için öncelikle vücuttaki, bacaktaki ağrıların semptomların varisten kaynaklı olup olmadığı tespit edilmelidir. Çünkü buna benzer bazı rahatsızlıklar nörolojik ya da ortopedik sebeplere de bağlı olabilmektedir. Hastalığı doğru teşhis ettikten sonra varisin giderilmesi için hekimlerin tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:
- Lazer: Tıbbi görüntüleme yöntemleriyle bakıldığında ana damarlarda ciddi bir problem görülmezse damarlara deri üzerinden lazer uygulanabilir.
- Köpük Skleroerapi: Bir çeşit ilaç uygulamasıdır. İnce iğneler ile ince damarları tahriş eder. Damarlar zamanla pıhtılaşır ve iki aya yakın bir zamanda varis olan bölge iyileşebilir.
- Damarın Ortadan Kaldırılması: Damarda bulunan hastalıklı bölgenin çıkarılarak alınması yöntemidir. Varisin ileri boyutlarında uygulanır. Bazı hekimler damarı çıkartmadan olduğu yerde pıhtılaşmasını sağlayarak kapatabilir.
- İlaç Tedavisi: Bacakta ödem oluşması durumunda damarlarda kan basıncına karşı dirençli olması adına bazı ilaçlar önerilebilir.
- Varis Çorabı: Variste sıkça kullanılan bir yöntemdir. Hâlihazırda varis hastalığı kanın geri akışının engellenmesidir. Kanın yukarı çıkışını kolaylaştıran, buna özel örülmüş çoraplar dolaşımı desteklemektedir. Fakat varis çorabı hastalığı ortadan kaldırmaz, yalnızca ilerlemesine mani olur.
Evde Varis Tedavisi
- Egzersiz yapmak,
- Varis çorabı giymek,
- Tuz tüketimini azaltmak,
- Hareketsiz kalmamak,
- Fazla ayakta durmamak,
- Beslenme biçimine özen göstermek,
- Limonla varisli bölgeye masaj yapmak,
- Bitkisel gıda takviyeleri kullanmak
Varis İçin Hangi Doktora Başvurulmalıdır?
Yukarıda “Varis Belirtileri” başlığı altında listelenen ve benzeri şikâyetleri kendinizde görüyorsanız mutlaka bir kalp-damar cerrahisi uzmanına başvurmalısınız. Ardından tedavi yöntemini de hekiminiz size özel olarak belirleyecektir. Hastalığınızın teşhisi, hangi aşamada olduğu ve size özel tedavi biçimini en doğru şekilde uzman hekiminiz belirleyecektir.
Varis İçin Bitkisel Tedavi Yöntemleri
Bitkisel tedavi yöntemlerinin birçok hastalığa iyi geldiği hatta kimini tamamen iyileştirdiği hem bilim hem de geleneksel tıp tarafından tespit edilmiştir. Bunun için öncelikle hangi bitkinin hangi hastalığa fayda sağladığını bilmek gerekmektedir.
Varis için faydalı olan bitkileri şöyle sıralayabiliriz:
- At kestanesi
- Ağrı, ağırlık hissi, şişme, kaşınma ve gece kramplarıyla karakterize kronik venöz yetmezliğine bağlı uzuvlardaki varis ve flebitin yanı sıra hemoroit tedavisinde de kullanıldığı kayıtlıdır.
- Çoğunluğu kadın 226 varis hastasının yer aldığı 21 günlük çapraz bir çalışmada, iki günlük periyotlarda, oral, 300 mg (50 mg essin) standardize at kestanesi tohumu ekstresi uygulaması sonrasında, ödem, ağrı ve kaşıntı gibi semptomlarda belirgin öznel iyileşme gözlendiği bildirilmiştir.
- İbn-i Sina: Uyuz, çatlaklar, hemoroit, menopoz, cilt, yara, adet, eklem hastalığı, meme, varis gibi pek çok rahatsızlığın önlenmesine yardımcı olur.
- Damar açıcı özelliği vardır. Özellikle ateroskleroz için fitoterapinin en iyi bitkilerinden bir tanesidir.
- Damar çeperindeki plaklaşmayı azaltır, damar elastikiyetini artırır ve kolesterol düşürücü özelliği vardır.
- Ödem çözücü özelliği vardır.
- Toplardamarlarda genişlemeleri giderir.
- Hem atardamarda hem toplardamarda; kan, sıvı ve lenf sirkülasyonunda, lenf drenajında katkısı olabilen, dolaşımı destekleyen en iyi bitkidir.
- Toplardamardaki genişlemeleri gidererek hemoroid şikâyetlerinin ve sindirim problemlerinin geçmesine yardımcı olur.
- Zeytinyağı
- Balmumu
- Aslankuyruğu
- Damar otu
- Defne tohumu
- Ayrık otu
- Üzerlik
Dr. Muammer Yıldız’dan Varis İçin Kür Önerisi
- Çoban çökerten (100 g)
- K. Altın otu (200 g)
- Zeytin yaprağı (50 g)
- At kestanesi (50 g)
Toz haline getirilir, tercihen kuşburnu pekmezi ile karıştırılır. 2×1 yemek kaşığı aç/tok tüketilir.
Hazırlayan: İçerik Editörü Erva Aydın
KAYNAKÇA
- Blumenthal ve ark., 2000; EMA Monographs, 2009; ESCOP Monographs, 2003; Rehn ve ark., 1996; WHO Monographs, 2002.
- Bozkurt, A. K., & Balkanay, O. O. (2017). Yaşlılarda ven hastalıklarına yaklaşım. Turk Kardiyol Dern Ars, 45(5), 102-107.
- Varol, Z. S., Davas, H. A., Çiçeklioğlu, M., & Türk, M. (2019). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde varis sıklığının ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 17(3), 304-313.
